Trở lại Sài Gòn và Tây Nguyên

Đã 22 năm rồi bây giờ mới trở lại Saigon và Tây nguyên.

Sau khi đám cưới của Thục Vy diễn ra thật tốt đẹp vì được bảo vệ bằng tình thương yêu và trân quý của thân hữu và các bậc trưởng thượng, tôi từ biệt đất Saigon với rất nhiều bịn rịn vì những tình cảm bạn bè nồng ấm, những cái bắt tay còn lưu luyến, những câu chuyện chưa kịp nói hết, những khuôn mặt thân thương chưa kịp nhìn trọn, những cuộc hẹn chưa thành, những ân tình chưa một lần đền đáp…

Rời Saigon lúc 7 giờ tối, sau khi chiếc xe “trung chuyển” chật vật luồn lách trên những đường phố đông đúc người để ra đến quốc lộ 1.

Tôi thở phào nhẹ nhõm khi được “xa” Saigon, vì tôi không thích nghi được với cái sinh hoạt quá náo nhiệt và bất hợp lý nơi này.

Đường phố Saigon quá nhiều người và xe cộ chen nhau, nó cũng giống với cuộc sống bon chen tại đây, không khí ngột ngạt vì khói bụi, những con kênh, những dòng sông chết bốc mùi hôi thối kinh khủng.

Đi ngang qua dòng sông Thị Nghè tôi không tin ở mắt mình nữa, chỉ kịp bịt mũi và đi thật mau. Sông Thị Nghè giờ đây không còn là sông nữa, nó là một cái cống rãnh không che đậy với dòng nước đen ngòm đặc quánh và mùi hôi thối nồng nặc.

Vậy mà mọi người vẫn đi qua, vẫn thản nhiên, vẫn nói cười vui vẽ, vẫn ngồi uống cà phê, ăn nhậu ven đường phố chật hẹp bên sông.

Con người ở đây đã trở nên vô cảm và vô khứu giác rồi chăng!?.

Saigon cũng như đất nước Việt nam đang lao như điên như dại vào cái gọi là sự phát triển kinh tế bằng mọi giá, họ lao về phía trước như một con tàu không được kiểm soát, mở hết tốc lực và bất chấp hậu quả.

Nếu đảng CSVN vì một lý do nào đó mà họ nhắm mắt làm liều thì nhân dân VN, nhất là tầng lớp tinh hoa của dân tộc cũng phải biết ít nhất một lần nhìn lại con đường và hệ quả để lại mà mình đã đi qua chứ !?  Chẳng lẽ cái đất nước này đã trở nên dững dưng hết rồi sao?

Tôi thấy người Saigon và người VN đang sống với thái độ “mặc kệ nó” vì họ thấy mình không phải là chủ nhân của Saigon, của đất nước này, người chủ của Saigon của đất nước này là đảng CS và đảng CS có toàn quyền quyết định…

Một điều đáng tiếc và đáng trách là người dân Saigon cũng như người dân VN ngày hôm nay không có được mấy người có ý thức mình là chủ nhân của đất nước, chủ nhân vận mệnh của chính mình, chính vì không có ý thức đó nên họ cũng không có ý chí để đấu tranh giành lại quyền làm chủ đất nước từ tay đảng CS, đây chính là bi kịch và là nguyên nhân của sự tha hóa và trì trệ hiện nay.

Tôi từ biệt Saigon với nhiều tình cảm lẫn lộn khó giải thích, tôi yêu những người bạn của tôi, yêu con người Saigon nhưng tôi không yêu cái không khí hiện nay tại Saigon.

Lần này lên Tây nguyên vào ban đêm nên mất cái cơ hội tuyệt vời là được ngắm cảnh sắc trên đường từ Saigon đến Buôn Mê Thuột. Nằm trên xe chỉ cảm nhận là con đường lên cao nguyên rất xấu, xe chao qua ngã lại, lúc chồm lên lúc trụt xuống, cái cảm giác mông lung của người bị mất phương hướng. Chiếc xe như một cái thùng bít bùng bởi chung quanh là bóng tối dày đặc. Thỉnh thoảng xe đi qua một xóm làng nào đó, tuy lúc này còn sớm nhưng trời mưa lất phất nên không một bóng người, ánh đèn sáng từ mấy ngôi nhà ven đường trông thật lẻ loi gợi buồn, tự nhiên thèm khát cái không khí ấm áp của gia đình, thèm một ấm trà với không gian quen thuộc trong căn phòng nhỏ, thèm một buổi tranh luận có khi vui vẻ, sôi nỗi, có khi gay cấn vì bất đồng còn bỏ ngỏ

Thấy lòng mình hiu quạnh như một lữ khách trên con đường thiên lý, mà có xa xăm gì đâu chỉ vài trăm cây số, có xa lạ gì đâu, mình đang trên đường đến nhà con rể, Thục Vy và Hiếu đang ở đó, một buổi tiệc vui vẻ đang chờ và trong chiếc xe này, trong chuyến đi này có cả những người thân : Khánh Vy và chồng, hai ông anh ruột và các cháu đi cùng... Vậy mà không biết vì đâu lại có cái cảm giác miên man buồn của người lữ khách xa quê ??... Có lẽ ngoài trời đang mưa, cái hiu quạnh của đất trời, bóng đêm và tâm trạng bất an thấm vào lòng mình chăng?

5 giờ đến ngoại ô Buôn Mê Thuột, trời đã hửng sáng, từng vạt sương mờ mờ bao phủ núi đồi, bao phủ hàng cây và dãy phố, người đi lại lác đác. Không vội vàng bon chen như ở Saigon, cũng không hững hờ chậm rãi có vẽ bất cần của người sắc tộc qua các buôn làng vừa đi qua.

Xe dừng lại cho một vài người khách xuống, tôi nhìn qua cửa kính, không xa lắm sừng sững một tòa chung cư cao cấp của Hoàng anh Gia lai. Đây là tài sản đầu tiên mà tôi trông thấy của “Bầu Đức” trên đất cao nguyên này trong số những sản nghiệp khổng lồ của ông ta trên khắp nước.

Xe chạy thêm 30 cây số nữa thì dừng lại. Chúng tôi đặt chân lên đất Tây Nguyên, vùng đất đi vào lịch sử trong cuộc chiến tranh đẫm máu để bảo vệ tự do của người dân Miền Nam VN, bất chợt tôi nhớ đến nhà văn Phan Nhật Nam và cuốn sách 'Mùa hè đỏ lửa' nổi tiếng của ông, tôi đứng nhìn con đường phía trước hun hút sâu và ở xa kia là đồi núi chập chùng. Núi đồi ở đây thật trù phú và thuận lợi chứ không như núi rừng Quảng Nam nhìn là muốn ngợp vì quá cao, quá dốc và quá hiểm trở, nó như bỏ tù và đe dọa con người.

- Ba khỏe không ba? - Tôi nghe tiếng của Duy từ phía sau và quay lại mỉm cười (chắc là héo hắt sau một đêm không ngủ).

- Chào con, ba khỏe.

Chúng tôi giao đồ đạc cho Duy và Hiếu, đi một đoạn đường ngắn nữa là đến nhà Duy, mọi người được đón tiếp trân trọng và nồng ấm.

Hai ngày ở Tây Nguyên tuy ngắn ngủi nhưng khó quên vì tình cảm trân quý mà những người thân của Duy như mẹ, dì, dượng và các anh chị của Duy dành cho chúng tôi.

Nhưng bất ngờ lớn nhất là khi tôi nhận được sự đón tiếp ân cần và thân mật của những người bạn mà họ chỉ biết chúng tôi trên mạng qua những bài viết và “sự kiện” bị công an đàn áp. Tôi không bao giờ hình dung được là tại vùng đất xa lơ xa lắc này chúng tôi có được những người đồng cảm, tôi xin dành bài viết này để tạ ơn gia đình Duy và những người bạn chỉ mới một lần diện kiến .

Sáng 13/09 tôi vội vã rời Tây Nguyên vì hai ông anh còn có việc phải làm và tôi cũng phải về để chuẩn bị đám cưới của Khánh Vy và Minh Đức.

9 giờ sáng chiếc xe khách đổ dốc.

Quốc lộ 14 bây giờ chật hẹp quá vì hai bên đường người ta làm nhà san sát che khuất tầm nhìn.

Cũng giống như bất cứ một thị xã hay thôn làng nào ở VN việc xây dựng của người dân hoàn toàn tự phát do nhu cầu nên trông rất bề bộn và nhếch nhác với những kiến trúc lạ hoắt không biết du nhập từ đâu. Tôi yêu cái vẽ hoang sơ và yên tĩnh của đoạn đường này cách đây 22 năm hơn.

Xe chạy khá chậm nên tôi có đủ thời gian để nhận diện những nơi tôi đã đi qua, những khoảng rừng những thung lũng rực rỡ trong ánh nắng tinh khôi trong vắt đến nhức mắt.

12 giờ trưa đến cây số 110, xe dừng lại để cho khách nghĩ ngơi và cơm nước tôi bước xuống nhìn quán cơm ven đường khá bề thế.

Chúng tôi thưởng thức một bửa cơm trưa khá ngon và khá rẻ như ở Quảng Nam, như để bù lại mấy ngày ở Saigon tôi bị sốc vì vật giá ở đó.

Nhớ lại buổi sáng đầu tiên có mặt tại Saigon, nhà thơ Phan Đắc Lữ (người anh đồng hương của tôi) chở tôi đến công viên 30 tháng 4 để chỉ cho tôi chổ Thục Vy và các cháu nhà tôi bị công an bắt trong lần biểu tình chống Tàu cộng xâm lược ngày 01/07/2012. 

Anh Lữ đưa tôi vào một quán cà phê gần đó, quán đông khách và tao nhã nhưng giá lại quá đắt: 80 ngàn đồng cho hai ly cà phê sữa, tôi thấy choáng và nói:

- Lần sau không nên uống cà phê ở đây vì quá đắt, ở quê mình và khắp nơi trên đất VN này có rất nhiều cụ già đơn độc sống với tiền trợ cấp 180 ngàn một tháng, họ chỉ có 6 ngàn đồng cho một ngày, mình không thể uống một ly cà phê bằng 6 ngày trợ cấp của họ.

Anh Lữ cười và nói: 

- Vật giá ở đây như vậy đó.

Không khí ở quán ăn cây số 110 bình dị và thân mật, chúng tôi sẽ rất hài lòng và vui hơn nếu anh tài xế không quá thô lỗ với hành khách, nhưng thôi ở VN được như thế này là tốt rồi !?

Xe tiếp tục lên đường sau hơn 30 phút nghỉ ngơi, tôi nhìn những khoảng đất trống chạy ven đường nhớ lại cách đây 22 năm trên những khoảng đất trống này người ta đổ xuống hàng ngàn cây gỗ quý khai thác bừa bãi trên rừng để xuất khẩu với giá rẻ mạt và vô tội vạ, điều này làm cho rừng Tây Nguyên và cả VN gần như kiệt quệ, một mất mát to lớn không thể nào phục hồi được trong nhiều thập niên tới.

Tôi nhớ lại chuyến đi cách đây 22 năm, chính ở cây số 110 này có một trạm thu thuế rất nổi tiếng vì sự tàn bạo của nó, cũng giống như trạm thu thuế Nước Mặn ở địa đầu tỉnh Quảng ngãi mà người ta gọi chệch đi với sự đắng cay và thù hận là trạm “Nước mắt”. 

Ở nơi đây những người dân lương thiện mang hàng hóa từ đồng bằng lên Cao nguyên để trao đổi và mang hàng hóa từ Cao nguyên về miền xuôi để cân bằng nhu cầu tự nhiên của hai vùng đất nước, nhưng họ bị cái gọi là lực lượng Quản lý thị trường và thuế vụ ở đây trấn lột, ăn cướp trắng tài sản nhỏ nhoi của họ khiến cho nước mắt đã đổ xuống nơi đây tụ lại thành những lời nguyền rủa đến muôn đời. Chính ở nơi đây rất nhiều gia đình đã tan nát, nhiều người phải tự tử vì mất hết tài sản của mình . 

Tôi rùng mình nhớ lại những ngày tháng tận cùng man rợ đó của chế độ XHCN này chống lại nền kinh tế tự do và tư hữu mà họ gọi là nền kinh tế “bóc lột”, để ngày hôm nay bọn cầm quyền lại trở thành những tên tư bản đỏ vô cùng giàu có với lối sống cực kỳ xa hoa và kệch cởm, một sự tráo trở vô liêm sỉ đến buồn nôn .

Dọc quốc lộ 14 đến thành phố Pleiku tôi thấy nhiều cơ sở kinh doanh hoành tráng của “Bầu Đức” và tự hỏi làm sao ông ta giàu nhanh chóng đến thế? Nếu làm ăn lương thiện mà giàu như vậy là một “phép màu”, còn nếu không phải là “phép màu” thì đúng là “quỷ thuật” rồi. Ở VN này làm sao phân biệt được đâu là “phép màu” đâu là “quỷ thuật”, vì đất nước này không thuộc sở hữu của chúng ta, người dân không làm chủ và quyết định. Những vụ tai tiếng trong lĩnh vực tài chính ngân hàng như vụ “Bầu Kiên” vừa xảy ra làm cho chúng ta được quyền nghi vấn, và sự hoài nghi đang bao phủ lên đời sống người dân VN, làm xã hội trở nên bất an vì thiếu niềm tin vào hiện tại và đầy bất trắc ở tương lai.

Qua thành phố Pleiku xe rẽ vào quốc lộ 19 để xuống đồng bằng.

Xe băng băng đổ dốc tài xế phải hãm bớt tốc độ, xe qua những đoạn đường xấu và những khúc cua gập khủy tay làm cô bé người sắc tộc ói mửa rất tội nghiệp, cô bé đi Đà Nẵng để nhập học. Tôi nhìn mẹ cô bé âu yếm con tự nhiên thấy buồn nhức nhối vì hiểu ra một điều: các con tôi thiếu tình yêu, sự chăm sóc và âu yếm của mẹ, đây là một mất mát quá lớn mà tôi không bù đắp được, tôi thẫn thờ ngã người ra sau ghế đối diện với nỗi buồn đang gặm nhấm tôi suốt hơn hai chục năm nay.

Xe xuống hết đèo An Khê thì cảnh sắc đã thay đổi, ở đây không có cây cà phê hay cao su chỉ bạt ngàn ruộng mía với những con bò khoang thai gặm cỏ. Một không gia bao la, yên tĩnh và đẹp như tranh.

Giã từ Tây Nguyên hùng vĩ và giàu có với tâm trạng không thể nào vui.

Tây Nguyên như một tặng phẩm quý giá mà thiên nhiên hào phóng đã ban cho chúng ta nhưng bị khai thác một cách tàn bạo và phiêu lưu vô trách nhiệm, một vùng đất rộng gấp nhiều lần một nước Do Thái và giàu tài nguyên lại phải đối mặt với nguy cơ bị ô nhiễm bùn đỏ từ việc khai thác bô xít - một công trình không có mấy giá trị kinh tế nhưng ẩn chứa những rủi ro chết người, vui làm sao được khi thảm họa đang treo lơ lửng trên đầu?

Một lần đi xa là một cơ hội để nhìn thấy vẽ đẹp vô ngần của tổ quốc và càng yêu thêm đất nước này. VN chúng ta đa dạng về sinh thái và giàu về tài nguyên, từ đồng bằng cò bay thẳng cánh ở Nam Bộ hay Sông Hồng, từ núi rừng Việt Bắc xanh ngát đến bờ biển cát vàng Miền Trung, từ núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ đến những hải đảo xa xôi giàu có, cha ông chúng ta đã để lại một gia sản khổng lồ với vị trí đắc địa vào bậc nhất khu vực và một dân tộc hào hùng thông minh.

Với những tài sản vô giá đó đất nước chúng ta lẽ ra phải là một cường quốc ở vùng Đông Á này chứ đâu đến nổi phải nghèo nàn lạc hậu như hôm nay để những cô gái Việt phải bán thân nơi xứ người vì cuộc mưu sinh? .

Xin mượn phân tích của Daron Acemoglu, Giáo sư Kinh tế của Đại học MIT và James Robinson, Giáo sư Khoa học Chính trị của Đại học Harvard “Sự giàu nghèo, thành công và thất bại của một quốc gia không phải do yếu tố văn hóa cũng không phải do yếu tố địa lý, khí hậu, cũng không phải do tài nguyên mà chỉ do một yếu tố duy nhất đó là thể chế (institution)". (Trích trong bài “Tại sao có nước giàu và nước nghèo" của Phạm Hoài Nam).

Ngày hôm nay khi trật tự và an ninh khu vực bị đe dọa và thách thức bởi tham vọng của chủ nghĩa bá quyền Đại Hán mà thực lực quốc gia chúng ta lại không đủ mạnh để tự vệ, phải lệ thuộc vào đàn anh Phương Bắc dẫn đến nguy cơ mất nước nhãn tiền.

Lỗi lầm này thuộc về cả dân tộc chúng ta, mong rằng dòng giống Lạc Hồng sẽ thức tỉnh để tự cứu mình trước khi quá muộn.

A20 Huỳnh Ngọc Tuấn

10-2012