"CHỨC SẮC" trong TÙ

Vào thời điềm 1984; lúc đó tôi đang ở trại B của A.20 Xuân Phước, những đặc tính thường xảy ra với các trại là: chuyển trại, chuyển nhà hay chuyển "Đội". Mục đích để hóa giải những âm mưu nổi loạn hay vượt ngục cùng những lý do khác....

Thời gian lạnh lùng trôi đi, "Lịch" cứ mỗi ngày mỗi chồng chất không biết khi nào ngừng. Lúc đó một đội Tù gồm 3 Tổ, điều hành đội gồm Đội Trưởng, Đội Phó,Thư ký và 3 Tổ Trưởng.

Sau một lần chuyển đội, hệ thống điều hành, sinh hoạt cũng thay đổi theo. Lúc đó ĐT là Lưu Kim Long, một cựu Đ/U Cảnh Sát, ĐP là Phạm Văn Thận là Th/U, rất thân với tôi, cả 2 tuy còn độc thân nhưng đùa với nhau: "Sau này tôi với Ông sẽ làm Sui Gia với nhau,O.K?". Thế là mỗi lần găp nhau cứ gọi nhau "Ông Sui, ông Sui..." òm cả tỏi làm mọi người phì cười,  "Sao tao mệt với 2 cái thằng SUI này quá..." Sau này qua Mỹ cả 2 đứa mới lập gia đình, khi bắt liên lạc với nhau, mỗi lần gọi phone tôi đều ân cần hỏi thăm: "Này ông Sui, con DÂU tôi nó đã bỏ TÃ chưa ????"

Sau khi chuyển đội, nhân số không thay đổi bao nhiêu nhưng tổ 3 của tôi lại thiếu Tổ trưởng, trong đó có NT của tôi là anh Năm Tấn K.14VB, Tr/Tá Pháo Binh, Trịnh Đình Lâm giáo chức, Hồ Hoàng Khánh Tr/sĩ Người nhái, con Võ sư Hồ Cẩm Ngạc, Nguyễn Thanh Tùng một tù nhân Chính trị bị bắt vì tội chống phá vẹm, ăn cơm chung với Ngọc Đen.

  Lúc đó ông Sui tới gặp và cầu cứu nhờ tôi làm Tổ trưởng Tổ 3, vừa nghe xong

tôi dãy nảy liền "Ối giời! ông Sui tính làm tê liệt cuộc đời và sự nghiêp  của tôi sao? Sau này nếu có lỡ dại ra tranh cử Tổng Thống chả lẽ tôi lại khoe: Năm 37 tuổi Cụ đã từng làm Tổ trưởng Tổ 3 Đội 21 tại trại tù A.20 Xuân Phước... Nghĩ tới viễn ảnh đó là tôi hết Điên luôn"

 "Không phải, kêu mấy cha kia, ai cũng né hết, mà không né thì mình cũng không yên tâm, mình cần người biết duy trì được hòa khí và tinh thần của mọi người với nhau." Giằng co mãi cuối cùng cũng phải chiều lòng ông Sui (nếu không mất mẹ nó con Dâu...)

Thế là một trang sử thử thách mới bắt đầu lật qua, công việc điều hành thì không

có gì nặng nhọc, chỉ có đầu óc luôn phải chuẩn bị để đối phó với những gì xảy đến.

 Thử thách đầu tiên: Vào dịp chuẩn bị đón Tết, trại chỉ thị thực hiện một tờ Bích báo với sự đóng góp bài vở của các "trại viên", thế là ban trật tự thi đua liền ra chỉ tiêu cho các nhà, các đội làm sao nộp cho đủ 100 bài thơ, văn gì cũng được, theo hệ thống quân giai phân phối từ trên xuống dưới thì mỗi tổ phải góp 2 bài, một tin sét đánh ngang tai, mình đã thuộc loại VÕ chứ không phải VĂN, nhất là

viết bài "bốc thơm" thì lại càng không phải nghề của chàng, buổi tối ngồi sinh hoạt

hàng tuần với tổ, tôi bắt đầu năn nỉ mấy ông tổ viên, nhất là thầy giáo Trịnh Đình Lâm đúng nghề của chàng, chỉ cần làm bài thơ con cóc, vô thưởng vô phạt nộp đủ chỉ tiêu thế là xong. Rốt cuộc điều phũ phàng đã xảy đến, tất cả đều "khẳng khái" từ chối...

Buồn quá hôm sau tôi khai bệnh xin nghỉ một ngày, tình hình lúc đó nghỉ ở trại

chúng không cho đi lang thang mà gom mấy tên khai bệnh vào một nhà, khóa lại

chờ các đội đi về mới mở cửa, hôm đó tôi mang theo mấy gói mì qua để "nấu nướng linh tinh" và tán gẫu với nhau, lần này gặp ngay Thầy Đạt, một tu sĩ Phật Giáo ở chung trại Hàm Tân và ngủ cạnh nhau,Thầy đặc biệt 2 bàn chân đều có 6 ngón, Thầy cũng thuộc loại ba gai có hạng, về khoản cãi cọ tay đôi với Vẹm thì khỏi chê, tôi còn nhớ Thầy nằm ngay cửa sổ, cứ 2,3 giờ sáng Thầy thức dậy lẳng lặng ngồi giữa mùng và cửa sổ hướng ra ngoài, ngồi theo kiểu thiền nhắm mắt và âm thầm tụng kinh, lúc đó một tên võ trang đi tuần xung quanh, ngang qua đó thấy Thày đang ngồi, đứng đối diện nó hỏi: "Này anh kia, anh đang làm gì đó?". Thầy vẫn nhắm mắt tiếp tục tụng kinh không trả lời. Nó hỏi đến hơn chục lần vẩn im lặng y chang, tức quá nó bèn xổ bựa: "Này thằng kia ! Mày đang làm gì đó ???". Lúc đó thầy mới từ từ mở mắt ra: "Tại sao cán bộ gọi tôi là mày?" "Ừ, tao gọi mày là mày, mày đang làm gì đó ???"

 "Nếu cán bộ gọi tôi là MÀY thì… TAO cũng gọi MÀY là MÀY !!!!!!!"

Thế là 21 ngày Biệt giam thoải mái.....

 Trở lại câu chuyện, gặp nhau Thầy cười: "Hê Điên, hôm nay bị "Liệt" hả ?"

 "May quá hôm nay có Thầy ở đây thật đỡ buồn, lát nữa mời Thầy ăn sáng với tôi."

Thầy nhận lời, sau khi ăn sáng xong ngồi tán gẫu, chợt nhớ đến vụ bích báo và Thầy cũng thuộc loại thơ văn cao cường. Tôi liền hỏi thầy có biết vụ bích báo không,Thầy nói biết chứ, mừng quá tôi liền cầu cứu :"Thầy có thể cứu tại hạ bằng 2 bài thơ con cóc, vô thưởng vô hại được không? Để nộp cho tụi nó cho xong nợ." Nghe xong Thày cười: "Chuyện nhỏ".

Tôi liền đi kiếm giấy bút đưa cho Thầy, quả thật chỉ trong thoáng chốc,"ngoáy" một cái đã xong 2 bài thơ, đọc thấy cũng hay mà chả liên quan gì đến bọn kia,

thế là hí hửng "Giao hàng", thường thì 100 đâu có đăng hết, nó đã trừ hao rồi

nên 100 chỉ lấy 50 thôi sau khi đã lọc lựa, thiên bất dung gian, sau khi lọc lựa xong

rốt cuộc 2 bài của mình lại được chọn đăng lên đúng là cười "té ghế"......

Một lần khác vì thời tiết mưa gió thất thường trại không cho ra ngoài lao động,

bắt tập trung trên hội trường ngồi chờ cho đến hết giờ mới cho giải tán, trực trại

là một tay sĩ quan cán bộ tên Tiến cấp bậc Tr/úy thuyên chuyển từ Nam Hà vào,

tay này thuộc loại Võ biền nên cung cách có phần "phổi bò" hơn mấy tên khác,

đỡ nham hiểm. Một hôm muốn đổi không khi, hắn bắt tất cả ra tập họp và tập

cơ bản thao diễn, muốn khoe cái tài chỉ huy, điều động của mình và chỉ cho

các đội trưởng, tổ trưởng cách hướng dẫn về CBTD.

Khi nghe hắn đứng ban lệnh tôi thật ngạc nhiên vì ngược hẳn với cách thức

của QL/VNCH, ban lệnh thường có 2 phần: Dự lệnh và Động Lệnh, phần ĐL

được nhấn mạnh và hô to, thí dụ "Thao diễn....NGHỈ" còn bên kia thì

"THAO DIỄN......nghỉ", giống như đang Gia Tốc thành Gia Giảm.

Sau đó hắn cho đội đi tới đi lui một hồi rồi bán cái lại cho mấy ông trưởng

thay phiên nhau điều khiển còn hắn đứng quan sát, đến phiên mình

ra điều khiển tôi nghĩ trong đầu: "Hôm nay mày gặp thứ thiệt rồi con ạ,

ông cho mày biết thế nào là CBTD." Thế là tôi điều khiển hoàn toàn theo

lối của mình, mà trong đội đa số cũng là Quân nhân nên không ai bỡ ngỡ hết,

thế là cả nhóm đi như trong quân trường, răm rắp như đang diễn hành vậy, quay phải, quay trái, đằng sau, đều cùng nhịp hết, tên Tiến lừ lừ nhìn tôi, hắn có vẻ hơi quê độ nên lặng lẽ bỏ đi.

Nỗi cực hình của các Tù nhân cs không phải lao động, mà là mỗi thứ 6 hàng tuần

phải ngồi họp phê và tự phê, bình bầu cá nhân xuất sắc, đầu tiên là họp các tổ riêng

sau đó mới họp đội, có nhiều tổ sản sinh ra nhiều ông "8" phát biểu lia chia có khi

tới nửa đêm chưa xong. Tổ của tôi thì rất lý tưởng, được quy tụ toàn những "Đầu gối" sịn nên mỗi lần họp chỉ chừng 5 phút là xong: "Vâng báo cáo anh, quá trình lao động trong tuần qua tôi nhận thấy tổ chúng ta đều tích cực cải tạo lao động tốt, không có biểu hiện một tiêu cực nào cả, riêng về cá nhân xuất sắc, theo sự quan sát và nhận xét của cá nhân tôi thì anh C lao động rất xuất sắc nên đề nghị (kỳ này) chúng ta bầu cho anh C là CNXS, có ai có ý kiến gì không ? (im lặng) Như vậy chúng ta đã nhất trí và bây giờ giải tán chờ họp đội...."

Trong khi đó bên tổ 2 do anh Tân (T/U cảnh sát) thì đang bình bầu sôi nổi và

căng thẳng để rồi xảy ra "biến cố", trong đám tù thường có 2 nhóm, một nhóm

thì "an phận" còn nhóm kia thì "Quậy" phá bĩnh, tà tà,"trây lười lao động",

khai bệnh liên miên. Bên nhóm an phận thì có anh Nguyễn Văn Bàng bị bắt trong

nhóm Hòa Hảo ở Long Xuyên. Anh là một người nông dân thuần túy, mộc mạc,

chất phát, có vợ con mà nghèo quá nên gia đình không có khả năng thăm nuôi

anh chỉ có một ý nghĩ đơn sơ duy nhất là "Lao động tốt, cải tạo tốt" để được về

sum họp với gia đình. Còn bên kia thì có "siêu quậy" Nguyễn Tú Cường chủ trương CNXS nên chia phiên nhau cho đồng đều và cùng chia xẻ với nhau,

nhưng anh Bàng không chịu: "Trong tổ này tôi là người lao động và đạt năng suất

nhiều nhất cho nên tôi bắt buộc phải là CNXS".

Lời qua tiếng lại đưa đến ẩu đả nhưng mọi người ngăn kịp, tuy vậy sự ầm ĩ này

đã không "Ếm" được vì xung quanh còn có các đội khác và "Tai mắt" cũng khá

nên sự việc phải đem lên bàn mổ.

Vào buổi họp, ĐT và ĐP chưa biết giải quyết ra sao bèn nghĩ ra kế sách bán cái

cho các tổ trưởng lên tiếng trước nhờ đó mới chôm được ý tốt, nhìn hoàn cảnh này

tôi hơi ngao ngán, quay qua ngó Tùng nói nhỏ "Lại đầu gối nữa thôi", nhờ tổ 3

nên tôi còn có thời gian soạn bài diễn văn, trong khi 2 tổ trưởng kia đang 

phát biểu (Cò Dung tổ 1, Cò Tân tổ 2) thì tôi nẩy ra một bài diễn văn "Huề vốn"...

"Anh tổ trưởng tổ 3 có ý kiến gì không ?" Tôi bèn đằng hắng lấy hơi rồi nói :

"Thưa các anh, qua sự kiện đáng tiếc vừa xảy ra giữa anh Bàng và anh Cường

tôi xin có ý kiến như sau: 

-        Về anh Bàng, như chúng ta đều biết anh là một người có sức khỏe tốt và

lao động xuất sắc đạt năng suất rất cao,vượt trội hơn ai hết, thì khi anh nhận

mình là CNXS thì điều đó rất đúng, anh xứng đáng được như vậy....

    - Còn về anh Cường, một người sức khỏe hơi yếu, thường phải khai bệnh

để có thuốc uống, và anh cũng nhận mình xứng đáng là CNXS thì tôi thấy

điều đó cũng không có gì là......SAI !!!!!

   Vì chủ trương của đảng và nhà nước không đánh giá việc cải tạo, lao động

qua yếu tố sức khỏe mà đánh giá ở yếu tố "Nhiệt tình lao động", anh khỏe

thì anh làm nhiều, tôi yếu thì tôi làm vừa với sức của tôi thôi, nhưng Nhiệt tình Lao động thì không ai thua ai cả.....

Nhưng có một điều ở đây, các anh và tôi đều có chung một ước mơ mà tôi nghĩ đó là ước mơ đẹp: Một ngày nào đó chúng ta cùng khoác vai nhau, bước ra cổng cùng một lúc, đó chính là dấu ấn không bao giờ phai nhạt trong cuộc đời còn lại của mỗi người trong chúng ta, xin hết"

 Vừa nói xong, nhìn lên thấy nét rạng rỡ của 2 ông ĐT và ĐP: "Tôi rất đồng ý với ý kiến của tổ trưởng tổ 3...". Trong khi đó quay qua bé Tùng tôi lắc đầu nói nhỏ: "Sao tao mệt quá....". Thằng Bé cứ tủm tỉm ......

 Qua đây chúng ta thấy rằng làm chức sắc trong tù không phải là cái tội, đó chỉ là bất đắc dĩ không có lựa chọn nào khác, một đội toàn cấp Tướng,Tá. Anh có tìm đâu ra một anh cấp Úy hay Hạ SQ để bán cái làm chuyện đó. Điều chúng ta muốn nói, làm chức sắc nếu vẫn giữ được Nhân Cách, Danh Dự, duy trì được Hòa Khí và Tinh Thần Đoàn Kết với nhau thì đó cũng là CHIẾN ĐẤU.

A20 Bùi Đạt Trung