VUI BUỒN TRẠI TỴ NẠN

A20 Bùi Đạt Trung

Sau lần bị bắt thứ hai với tội danh “Có hành vi chống lại XHCN”, chúng đem xe Falcon lại chở mình tôi (cứ như Bộ trưởng…) vào trại Phan Đăng Lưu ở Gia định cùng một đêm với NT Nguyễn Ngọc Tiên K.23 (Tư Rè).

Sau 7 tháng không khai thác được gì chúng kêu ra đọc lệnh thả với nội dung như sau:

“Xét hành vi không đáng bị bắt giữ, cho về”. Đọc xong chỉ muốn “mếu” mà thôi, ở yên cũng không xong, thế là trong vòng một tháng tôi đã chuẩn bị “Tìm đường cứu nước”, đi đường bộ qua Campuchia rồi qua Thái Lan.

Đường đi này cũng nhiều Hỉ Nộ Ái Ố lắm, người ta bị Hải tặc còn mình thì bị Đạo tặc, nhưng chuyện hơi dài, để lúc khác vậy…

Kẹt ở Miên 2 tháng, đến tháng 9 thì qua đến Thái Lan và vào trại Phanatnikom, một trong 3 trại tỵ nạn của Thái, 2 trại kia là Sikiu thuộc biên giới Thái Miên, còn trại cuối là SongKhla gần biên giới Thái Mã.

Sinh hoạt ban đầu ở trại tỵ nạn hình thức cũng giống như một trại giam vì còn phải sưu tra về lý lịch, chỉ sau khi gặp phái đoàn các quốc gia nhận cho đi định cư thì lúc đó mới chính thức trở thành tỵ nạn, thành ra tổ chức trại cũng giống như một trại tù: Trưởng trại, An ninh  và hệ thống trật tự gồm những người thanh niên qua đây nhưng không có diện đoàn tụ nên bị phái đòan từ chối còn gọi là bị “đá”, phải sống lây lất một thời gian dài học và nói được tiếng Thái để sinh tồn, rồi bị dụ vào làm trật tự để lấy credit hy vọng được cứu xét, làm lâu thành “tinh” quên mất thân phận mình và sinh ra lắm tệ đoan, lợi dụng vai trò trật tự hống hách, hù dọa các đồng hương tỵ nạn mà kiếm chác.

Ở tù cs quen rồi nên không khí ở đây đối với tôi vẫn là Thiên đường, một hôm đang đi qua một khu vực thấy một nhóc trật tự đang la lối mắng mỏ bà con toàn những người lớn tuổi, đáng tuổi cha mẹ, thấy bất nhẫn quá tôi lại nổi máu điên:

-         - Này thằng kia, ra đây tao bảo.

Nghe gọi cu cậu khựng lại và ngạc nhiên. Như là chưa bao giờ gặp ai lại dám có thái độ như vậy, hắn hất hàm:

-         - Gì đó?

-         - Mày qua đây bao lâu rồi?

Trừng trừng nhìn tôi hắn trả lời cộc lốc:

-        - 3 năm

-         - Mày qua đây 3 năm, thế mày có biết tao là ai không?

Hơi ngây người, nghĩ một hồi:

-         - Không !!!!”

Tôi quắc mắt và gằn giọng:

-        - Ở đây 3 năm mà mày không biết? Bây giờ tao hỏi lại lần nữa, mày có biết tao là ai không?

Nhìn nét mặt ‘ngầu pín” của mình hắn bắt đầu hơi nhờn nhợn:

-        -  Dạ, dạ không.

Lúc đó tôi mới vỗ vai hắn:

-         - Làm sao mày biết tao là ai được… Tao còn không biết tao là ai (?) thì làm sao mày biết…

-          

Sau đó tôi đã dẫn cu cậu đi uống café và khuyên nhủ, giải thích nên đối xử tử tế với bà con, nhờ vậy sinh hoạt cũng thoải mái hơn.

Trại được điều hành bởi Cao Ủy Liên Hiệp Quốc (UNHCR) mà các nhân viên đa số là người Thái, những người có trình độ học thức hay tay nghề đều muốn làm việc thiện nguyện, một phần để giúp đỡ đồng bào, đồng thời có credit để có cơ hội được cứu xét đi định cư dễ dàng và nhanh hơn.

Tình cờ tôi được anh bạn giới thiệu cho một job mà người phụ trách sắp chuyển qua Bataan (Phi), anh tên Thạch và job này mang cái tên rất là đặc biệt “ MAP MAKER”, hiểu theo nghĩa đen là “Người làm Bản đồ”.

Nhưng đó chỉ là một danh từ ngụy trang, thực chất của nó chính là: “ỦY BAN BÀI TRỪ HẢI TẶC” mà Tổng hành dinh nằm ở Bangkok, cứ mỗi tháng có một người Mỹ tên HENRY vào gặp tôi, ông đưa cho tôi mấy tấm HẢI ĐỒ và nhiều xấp tài liệu của tháng trước, mỗi xấp là một chuyến Thuyền nhân đã bị Hải tặc, trong đó ghi lại những cuộc thẩm vấn các nạn nhân, như rời VN lúc nào, đi hướng nào, gặp trục trặc gì, khi nào thì gặp hải tặc..v..v..

Từ những chi tiết đó công việc của tôi  là dùng sự suy luận để vẽ lộ trình và xác định tọa độ nơi gặp hải tặc, tháng sau ông ta vào tôi giao kết quả và nhận hồ sơ mới. Kết quả đem về Bangkok, qua những tọa độ mình chấm, họ sẽ khoanh vùng và xem Hải cảng nào ở gần đó nhất, sẽ là nơi xuất phát của Hải tặc, rồi tổ chức một chiến dịch tảo thanh mang theo những nạn nhân giả làm dân Thái, trà trộn trong đó để nhận dạng mấy tên hải tặc đã từng hiếp và cướp, chiến dịch này đã tạo ra được rất nhiều kết quả khả quan.

Mỗi lần đi làm việc, nhân viên Cao ủy gặp, cứ gọi tôi là Mr Map Maker, một hôm Ông Phó Cao ủy mời tôi lên nói chuyện, vừa ngồi xuống ông nói:

-         - Mr Map Maker, Tôi nhờ anh một chuyện được không?

-         - Vâng ông cứ nói.

-         - Thời gian tới Ông Bộ trưởng Tư pháp ở Bangkok sẽ xuống đây thanh tra, tôi muốn nhờ anh làm một bản Thống kê trong năm 1986 có bao nhiêu thuyền nhân VN qua đây, xuất phát từ đâu đến đâu, mỗi lộ trình bao nhiêu người…..? Hai tuần cần làm cho xong.

Nghe tới đây trong lòng cảm thấy tan nát rồi, từ khi lọt lòng mẹ có bao giờ đụng tới nó đâu, bây giờ phải lôi một “núi” hồ sơ ra ngồi đếm thì từ chết tới bị thương mà thôi, nhưng vì tự ái của thằng “Điên” tôi vẫn phải nói cứng:

-         - I’ll try my best.

Ra về tôi thẫn thờ nằm vắt trán tìm cách hoàn thành cái việc trời đánh thánh đâm này, sau 2 ngày “suy tư” nhớ về quá khứ từ khi đi học rồi đi lính tôi sực nhớ đến sư phụ dạy Sử Địa và cũng là bác của mình là Giáo sư Trần Hữu Quảng đã chỉ cho tôi cách vẽ bản đồ, tại sao phải làm một bản thống kê bằng ngoại ngữ lòng thòng trong khi vốn Anh văn chưa đủ để sỉa răng….

Thế là tôi lấy tờ giấy đánh máy, kẻ ô bằng số ô trên tấm Hải đồ, rồi copy lại bản đồ Đông Nam Á, từ khổ 1 thước bây giờ thu nhỏ lại thành trang giấy học trò, vừa vẽ xong thì viên Sỹ quan trưởng ban An ninh trại đi ngang qua nhìn thấy tấm bản đồ, lại gần cầm lên xem, hắn trừng mắt nhìn tôi:

-        -  Làm sao anh làm được cái này?

Tôi nhún vai:

-         - Vì tôi là Sỹ quan.

Nghe vậy hắn tự động bỏ đi. Sau đó tôi bắt đầu lục các hồ sơ thuyền nhân năm 1986 phân ra từng nơi xuất phát (Rạch Giá, Phú Quốc, Vũng Tàu.v..v…) rồi qua đến Songkla hay Phanatnikom… Tính ra số liệu tổng quát, số liệu từng lộ trình, tỷ lệ phần trăm, rồi chỉ việc kẻ những đường lộ trình, lấy bút màu Highlight và ghi những số liệu cùng tỷ lệ bên mỗi lộ trình rồi “Giao hàng”.

Sau khi Bộ trưởng về lại Bangkok, ông Phó Cao Uỷ mời tôi đi ăn và tỏ ý cám ơn những gì đã giúp ông, ăn xong đang ngồi nhâm nhi thì ông phán cho một câu:

-         - Can you do me a favor one more thing?

Nghe tới đây là tôi sắp muốn sỉu rồi:

-         - Vâng, ông cứ nói

-         - Khi nào qua Mỹ, anh có thể gửi về cho tôi một mớ sách PLAYBOY được không?

Nghe tới đây tôi nhẹ cả người:

-         - Chuyện nhỏ.

Làn sóng người đến rồi đi vẫn tiếp tục, một hôm đang làm, ra nghỉ xả hơi, những người mới tới đang chờ ở ngoài đợi kêu tên vào làm giấy tờ, thấy một người đang ngồi ủ rũ “suy tư”, nhìn là biết ai rồi, tôi lẳng lặng đến gần giả giọng Cán bộ TKS:

-         - Anh tên gì?

Người đó giật mình ngửng lên:

-         - Tôi tên Loan

-         - Gì Loan?

-         - Ơ, Trần Văn Loan

-         - Phải Loan K.23 không?

Người ấy trố mắt nhìn kỹ lại:

-         - Mày hả Trung?

Bèn dẫn ông anh vào làm thủ tục cho lẹ.

Cũng một lần ở Bataan, đang làm ở JVA, lù lù một ông Tù Trưởng đi vào, hóa ra Hung thần TĐT/TKS Đợt 1 Trần Vĩnh Thuấn K.23:

-         -  Ủa NT tới hồi nào vậy?

-        - Mới hôm qua, tôi ở Vùng 2

-        -  Hèn gì tôi còn một cái ở đây ai dè của NT.

Làm thủ tục lý lịch có bà xã của NT đứng cạnh, tôi hỏi:

-        - Anh chị có mấy cháu?

-         - 6 đứa

Vừa nghe xong tôi ngửng lên, trợn mắt, cau có:

-         - Trời... đẻ gì đẻ dzữ dzậy? Làm hai ông bà nhìn nhau bẻn lẻn cười.

Phải công nhận thời gian tỵ nạn là thời gian vàng son, chưa phải lo sinh kế, chỉ lo học và chuẩn bị để thích nghi với cuộc sống mới sau này, và cũng ở đây không khí sinh hoạt trong tình VB, Chiến hữu thật là hài hòa và ấm cúng, với các NT và NĐ như K.19 (Ng, Nho. , Ng. Phùng Trọng), K.20 (Trần Kim Bảng, Ng.V.Huân, Lê.V.Phương, Ngọc), K.23 (T.V.Loan, T.V.Thuấn), K.27 (N.V.Xuyên, N.V.Gương), K.28 (N.M.Thu,Trương Thành Minh), K.29 (Trịnh Xuân Ngọc), K.31 (Nguyễn Xuân Quý)

Cùng khóa thì có Hà Quốc Hùng, tên này chỉ vì cái tội vô tình ở cùng trại nên sau này qua Mỹ tôi đã lôi đầu ra bắt làm phù rể. Ngoài ra còn NT Diên K.10 và thầy Bội thuộc khoa Anh văn.

Thời gian trôi mau, lần lượt người đi, người đợi.

Đối với những Cựu Quân Nhân có diện đi Mỹ, khi lên làm việc với phái đoàn Mỹ phải qua 3 Cơ quan: JVA, EAO và INS.

 JVA chỉ phụ trách về thủ tục giấy tờ, lý lịch rồi chuyển qua EAO là cơ quan quan trọng nhất phụ trách về Nhân chủng học, kiểm chứng xem mình là thứ thiệt hay “dzổm”, đi hay bị “đá” là do nơi đây. Có những trường hợp tưởng chắc ăn, cuối cùng lại thua, như trường hợp một vị Th/Tá có đầy đủ giấy tờ, ngoài ra bên mình lúc nào cũng kè kè một folder gồm giấy tờ về huy chương, giấy ban khen của Tướng lãnh, bằng tốt nghiệp..v..v..  ai thấy cũng phát thèm. Hôm lên gặp phái đoàn gồm một nhân viên Hoa Kỳ và một Nữ Quân Nhân Việt nam rất giỏi và có uy tín, người ta vẫn gọi là Bà Thuận, khi được gọi tên, vị Th/T này bước vào, không thèm chào một câu, vất cái folder lên bàn cái “bịch”, tự động kéo ghế ngồi. Bà Thuận ngồi im không nói, đợi ông ta ngồi xuống bà mới cất tiếng:

-        -  Tôi đã biết tất cả về anh, nhưng nếu mà ngày xưa một người thuộc cấp vào trình diện mà không chào rồi tự động kéo ghế ngồi thì không biết anh có cho họ ăn một cái đá từ dưới lên trên không? Tôi nghĩ rằng đó không phải cung cách của một Sỹ quan nhất là cấp tá, mời anh ra ngoài đợi.

Mọi người đang xếp hàng đợi đều “teo” hết, gặp bà chằng rồi. Nhưng sau đó Bà Thuận đã ra trấn an mọi người, ngày hôm đó mọi người đều được nhận, kể cả những người bị đá lúc đầu cũng được nhận lại, chỉ trừ có mình vị Th/Tá kia là rớt đài, kể cũng là bài học về nhân cách.

Giai đoạn cuối cùng là cơ quan di trú INS, qua khỏi EAO là đã được 8, 9 chục phần trăm rồi, nhưng cũng phải coi chừng ngựa về ngược. Bàn làm việc gồm một người Mỹ và một người  thông dịch viên, người Mỹ đều nói được tiếng Việt nhưng chỉ khi nào cần họ mới nói. Câu hỏi đầu tiên luôn luôn được đặt ra là: “Nguyên nhân nào khiến ông/bà bỏ nước ra đi?”

Có những trường hợp “ngoại lệ” xảy ra cũng vui, như có một cựu quân nhân khi vảo, với câu hỏi đầu tiên, muốn chứng tỏ cho người Mỹ biết mình cũng nói được tiếng Anh: 

“I’m very poor Sir, my life is… 3 DOWN, 7 UP, 9 UP and DOWN”

“Tôi khổ lắm ông ạ, cuộc đời của tôi nó…3 CHÌM, 7 NỔI, 9 cái LÊNH ĐÊNH” vừa nói tay ông vừa chỉ xuống, chỉ lên và uốn lượn, thế mà Mỹ cũng hiểu và cho ông pass.

Còn lần tôi lên INS sau khi qua khỏi EAO (cũng nhờ còn giữ lại căn cước Th/Úy lúc mới ra trường) và thấy chắc ăn rồi, khi cô thông dịch hỏi:

-         - Nguyên nhân nào khiến anh bỏ Nước ra đi?

-         - Tôi đâu có bỏ Nước ra đi, tôi theo nước qua đây mà...              

Ông Mỹ trợn mắt, hỏi ngay tiếng Việt:

-         - Nước nào?

-         - Nước Biển….

Ông phì cười, lấy ngay con mộc đóng vào tờ giấy:

-         - Thôi đi đi cha nội…”

                                                  

A20 Bùi Đạt Trung (BĐT/BĐ/Người Nhái K.25)